Mekanik saatlerdeki zemberek genelde kapalı bir topaca benzer, tamir edilmez, kırılırsa yenisi takılır.
Saati kurduğunuzda zemberek gerilmeye baslar.
Bu aşamadan sonrasını şöyle özetleyelim:
1. Göbekte akrep, yelkovan vardır
2. Göbeğin direğini aşağıdan bir çark çevirir
3. Zemberek bu çarka bağlıdır
4. Göbeğin direğini çeviren çark ekstra başka bir çarka bağlıdır
5. Bu ekstra çark da saniye çarkına bağlıdır
Buraya kadar bir alt sistem söz konusudur...
Kısaca saatin kurma kolunu çevirdiğimizde, eğer 6. adımdaki çatal dişlisi sökülürse (veya kırılırsa) saniye kolu (dolayısıyla akrep ve yelkovan da) hızlıca dönmeye başlar, zemberekteki enerji olduğu gibi hızla tüketilir... Zembereğin boşalması, zembereği boşalmış gibi deyimlerin kaynağı aslinda budur.
6. Saniye çarkı da, çatal dişlisine bağlıdır:
Çatal dişlisi, saniye çarkını tutan bir kapan gibidir, ters yone kendi halinde donemez, dolayisiyla 7. adimdaki çatal yoksa veya kırıksa, saatimizi kursak da saat çalışmaz...
7. Çatal dişlisi de çatala bağlıdır.
8. Çatal, aktif olarak hiçbir şeye bağlı değildir, öyle durur.
Sistem bu haliyle, kinetik enerjiyi potansiyele çevirip, saniye çarkını döndürmek ister, fakat çatal dişlisinin dizaynı yüzünden öyle kalır, ilerleyemez ve gergin bir şekilde durur...
9. Çatalın başında pandül sistemi yer alir.
10. Pandül, bir daire biçiminde ve altına kömürden bir misina sarılmış zımbırtıdır.
Pandül, bu gerginlik sayesinde sağa sola dönerek çatalı hareket ettirmeye başlar. Çatal, çatal dişlisini hareket ettirmeye başlar, çatal dişlisi, saniye çarkını hareket ettirir, saniye çarkı ise 4. maddedeki ekstra çarkı hareket ettirir, ekstra çark, göbek direğinin çarkını hareket ettirir, göbek direğinin çarkı da zembereği yavaş yavaş boşaltır.
Dipnot: 10. maddedeki pandül, gunde 18.000 ile 100.000 kere arasında sağa sola donerek saniyeyi hareket ettirir. dolayıyla kömürlu misinasının boyu, tipi, ağırlığı, sıcaktan soğuktan etkilenişi gibi unsurlar saatin dakikliğini çok etkiler...
Yazan: solak (c)
Yazının aslı şurada: http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=%2312215675
Ayrıca bakınız: http://www.watchrepair.cc/howawatchworks.html
http://img.timezone.com/img/articles/wglossary631692660476260513/barrel.detail.jpg
Saati kurduğunuzda zemberek gerilmeye baslar.
Bu aşamadan sonrasını şöyle özetleyelim:
1. Göbekte akrep, yelkovan vardır
2. Göbeğin direğini aşağıdan bir çark çevirir
3. Zemberek bu çarka bağlıdır
4. Göbeğin direğini çeviren çark ekstra başka bir çarka bağlıdır
5. Bu ekstra çark da saniye çarkına bağlıdır
Buraya kadar bir alt sistem söz konusudur...
Kısaca saatin kurma kolunu çevirdiğimizde, eğer 6. adımdaki çatal dişlisi sökülürse (veya kırılırsa) saniye kolu (dolayısıyla akrep ve yelkovan da) hızlıca dönmeye başlar, zemberekteki enerji olduğu gibi hızla tüketilir... Zembereğin boşalması, zembereği boşalmış gibi deyimlerin kaynağı aslinda budur.
6. Saniye çarkı da, çatal dişlisine bağlıdır:
Çatal dişlisi, saniye çarkını tutan bir kapan gibidir, ters yone kendi halinde donemez, dolayisiyla 7. adimdaki çatal yoksa veya kırıksa, saatimizi kursak da saat çalışmaz...
7. Çatal dişlisi de çatala bağlıdır.
8. Çatal, aktif olarak hiçbir şeye bağlı değildir, öyle durur.
Sistem bu haliyle, kinetik enerjiyi potansiyele çevirip, saniye çarkını döndürmek ister, fakat çatal dişlisinin dizaynı yüzünden öyle kalır, ilerleyemez ve gergin bir şekilde durur...
9. Çatalın başında pandül sistemi yer alir.
10. Pandül, bir daire biçiminde ve altına kömürden bir misina sarılmış zımbırtıdır.
Pandül, bu gerginlik sayesinde sağa sola dönerek çatalı hareket ettirmeye başlar. Çatal, çatal dişlisini hareket ettirmeye başlar, çatal dişlisi, saniye çarkını hareket ettirir, saniye çarkı ise 4. maddedeki ekstra çarkı hareket ettirir, ekstra çark, göbek direğinin çarkını hareket ettirir, göbek direğinin çarkı da zembereği yavaş yavaş boşaltır.
Dipnot: 10. maddedeki pandül, gunde 18.000 ile 100.000 kere arasında sağa sola donerek saniyeyi hareket ettirir. dolayıyla kömürlu misinasının boyu, tipi, ağırlığı, sıcaktan soğuktan etkilenişi gibi unsurlar saatin dakikliğini çok etkiler...
Yazan: solak (c)
Yazının aslı şurada: http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=%2312215675
Ayrıca bakınız: http://www.watchrepair.cc/howawatchworks.html
http://img.timezone.com/img/articles/wglossary631692660476260513/barrel.detail.jpg
