Lorenzo Burchiellaro

Bronz masa saati, 1960'lar, Lorenzo Burchiellaro

Bir saat dergisi için Doğu ve Batı saatleri arasındaki farkları, iki ayrı usta üzerinden anlatan bir yazı yazarken nasıl oldu bilmiyorum 82 yaşındaki Lorenzo Burchiellaro ile tanıştım.

1933 doğumlu Lorenzo Burchiellaro'nun bronz saat heykelleri ya da heykel saatlerini  görünce hem şaşırdım hem sevindim. Sanat tarihinde böyle çalışmaları çok nadir görüyorum, Lorenzo Burchiellaro gibi sanatçıların işleri pek rağbet görmüyor, eserleri de ortalarda pek görünmüyor. Genellikle sanatçılar görsel hazzın dışında bir işlevi olmayan, zamanla doğrudan bağlantı kurmayan heykeller, saat yapımıyla uğraşanlar da sanata uzak bakan saatler yapar.

Gerçi sanata gönül vermeyen saat yapımcılarını çok da hırpalamak istemem, onlar bir yerde işlerine fazlaca yoğunlaşmaktan bazı incelikleri gözden kaçırmış olabilirler. Çoğunluğun zevklerine seslenen seri üretim çalışmaları bir yana bırakırsak, bilimsel gelişmelerle birlikte yürüyen saatlerin bir yüzü tasarım nedeniyle ister istemez sanata ve zanaate dönüktür. Heykel sanatçıları ise zamana ilişkin muhakkak bir fikirleri olan insanlardır ama saatlerin malzeme ve işçilik açısından sanata, özellikle heykel sanatına ne kadar yakın olduğunu görmezden geldiler, geliyorlar.

Lorenzo Burchiellaro Figural Table Clock Sculpture, Italy 1960s

Sarı ve Zamansız

Jaeger-LeCoultre True Second mekanizması ve Gyrolab denge yayı

Lale Müldür'ün şiiri 'Sarı ve Zamansız Balad'ı okuduktan sonra böyle bir mekanizma ile karşılaşınca ister istemez mekanik saatlerin işleyişini, insanların kendi hayatlarındaki mekanizmaları ve zamanbilim'in şiirle bağını düşündüm:

Sarı ve Zamansız Balad

 

Sen yolun aydınlık tarafından
gideceksin
Ben gölge

Sen Van Morrison dinleyeceksin
Ben Peter Paul & Mary

Sen Madrid'e gitmek isteyeceksin
Ben Barselona

Sen ağaçları budayacaksın
Ben çayı

sen yağmur yağınca içeri
gireceksin
Ben kapıları

Sen yelpaze gibi açılan yaprakları
seveceksin
Ben kirazları

Sen köpekleri şımartacaksın
Ben kedileri

(Ben bir jet uçağında gideceğim
Ne zaman döneceğimi bilmeyeceğim)

Sen Ferrari'li beyefendi olacaksın
Ben karanlık bir münzevi
ta ki iyileşene kadar
ta ki iyileşene kadar

Sen bir ardıç kuşu olacaksın
Ben su

(Ben bir jet uçağında gideceğim
Ne zaman döneceğim bilmeyeceğim)

Yaşadığım hiçbir şey önemli olmayacak
yüzüğümü yeniden takana kadar
yüzüğümü yeniden takana kadar

ben aşkı mineraller, bitkiler
ve melekler olarak düşüneceğim
sen kozmik bir metin

sen Kanun eşliğinde vizyoner
resitalleri vereceksin
ben un çorbası ya da
kemanımla bir ses

sarı & zamansız
sarı & zamansız
sarı & zamansız balad

sen "kaderini uzayda ara"
ben karnabaharlara bakacağım


Lale Müldür

Ekinoks

Bugün, 23 Eylül 2015 günü, gecenin ve gündüzün eşit olduğu bir gün. Sonbaharın da başlangıcı sayılır, yaz bitti. Daha da önemlisi Turgut Uyar'ın bu isimde bir şiirinin olmasıdır. Bazı saatlerin şiirle bir bağı var bence.

EPOS 3390 Emotion 24h

EKİNOKS

yazı orda geçirdik kışa gerek kalmadı
safça acemice şarkılar söylendi oyunlar oynandı
sözde sevinç haline getirildi yıllanmış hüzünler
aşklar unutuldu ve bazılarına yeniden başlandı

         "insan yaşlandıkça kurtulur" demiş birisi
korkudan belki yılgınlıktan ve başka bir şeylerden

oysa yaşlandıkça bulunur mavinin en iyisi
akasya çürür tren hızlanır eller ufalır gibi
kim yitirir sözgelimi bir başkasının bulduğunu
evet kim yitirir kim bulur
herhangi bir akşam alacası değil ki bu

imdi ey kış diyorum seni de orda geçirseydik
kim düşünecekti bir kumsalda
sabahın tanıksız kendi kendine olduğunu

     "oysa" diyor birisi
     "sabah yeniden hatırlamadır yaşamayı"
bana kalırsa "oysa" diyenlerden hep korkmalı
     "oysa ölüm var" da diyebilir aynı kişi

oysa ölüm yakın olmamalı
süzgün ve uzun şeylerden de korkmalı bana kalırsa
uzun süren devrimlerden süzgün aşklardan
ve bunlara benzeyen başka şeylerden
akasya hemen çürümeli tren birden hızlanmalı
şimdi ey kış diyorum
ne kadar sürersen sür
yaz güzeldi ve sapsarıydı
herkes doydu ve eylendi oyunlar oynandı
oteller ve sokaklar da sapsarıydı
kimler ne konuştu ne yitirdi ne kazandı

ama bir şey vardı eksilen ya da çoğalan
kumun altında mı denizin üstünde mi masalarda mı

     "dünya bir sanrıdır" diyor birisi
     "belki bir sancı"

ne bırakmıştım orda sahi
mor gibi soylu bir şey mi
bir eziklik mi yoksa

herkes ne kadar da mutluydu "oysa"
ne bıraktıysam o kadar kaldı orda

Büyük Saat, YKY, s. 577-578

"düşen kiraz çiçeği gibi"

Nomos Metro Datum Gangreserve

Bazen saatin kaç olduğunu bilmek ve bunu düşünmek iyi değildir, iyi gelmez.

Böyle zamanlarda saati ters çevirip ona bakmak daha iyi. Çünkü biz her şeyi bilemeyiz ve her şey olamayız.

Büyük, büyük şair Matsuo Başo, küçük küçücük bir şiirinde şöyle demiş:

“Yapabilseydim
düşen kiraz çiçeği gibi
söylerdim şiirimi”* 


*Kelebek Düşleri - Başo (Matsuo Kinsaku) - Metis