 |
| 219 üretimi Kukulkan 47mm'lik çapıyla büyük bir saat, kadrandaki sayılar Mayalara özgü. |
"21 Aralık 2012'de kıyamet kopacak" önermesini ciddi ciddi tartışanların olduğu bir zamanda biraz da saatlere, kadim Maya kültürünün çağdaş mekanik saatler üzerindeki 'yeni' görünümlerine bir bakalım.
(Bir yandan bu kıyamet tartışmalarının çok yararlı olduğuna inanıyorum. Aslında her gün bir felaket yaşanıyor, her gün insanlar öldürülüyor, iktidar ve güç için, para ve zevk için, inanç ve ideoloji için zulüm yapılıyor.)
Mayalar günümüzden yaklaşık 3000 yıl önce ilk tapınakları inşa etmeye ve takvim sistemi oluşturmaya başlamışlar, ilk dönemlerinde 'Zamanın çocukları' olarak doğa ile uyum içinde yaşayan, tarımla uğraşan, barışçı bir halk vardı. Ama her devrin bir sonu vardır, günümüzden yüzlerce yıl önce Mayalar değişmişti, savaşçı ve iktidar mücadelesi içine giren küçük beyliklere bölünmüşlerdi. Vahşi İspanyollar, işgale başlayıp hastalık ve yıkım getirdiklerinde, bölünmüş ve dağınık topluluklarla karşılaştı. Bu karşılaşmanın sonucunun ne olduğu biliniyor, ağır işleyen erken bir kıyamet yaşandı ve Mayalar tarih sahnesinden silindi.
Mayalar sıfır kavramını biliyorlardı. Orta-Amerika’nın diğer Kolomb-öncesi halkları gibi, Mayalar da on
tabanıyla değil yirmi tabanıyla, yani yirminin kuvvetleriyle
sayıyorlardı.
Bu sistemin taban değeri 5’ti. Mayalar yüz milyonlu sayılarla hesaplar yapabiliyorlardı. İnce astronomik gözlemler yapmış, ay ve gezegenlerin hareketlerini hesaplamış, güneş tutulmalarını önceden tahmin edebilmişlerdi.
Mayalar’ın zamana ilişkin çalışmalarında esas olarak iki takvimleri bulunuyordu:
Tzolkin denen takvim dinsel amaçlıydı.
Tzolkin takvimine 'kutsal yıllık', 'büyülü takvim', 'ayin takvimi' de denirdi. Jülyen takvimine oranla çok daha kesin bir 'güneş yılı'na dayalı
Haab denilen takvim ise güneş takvimiydi. Güneş yılını Mayalar 365,2420 olarak belirlemişlerdi. Modern astronomiye göre güneş yılı 365,2422 gündür. Yani dakika ve saniye
gibi zaman ölçülerinden yoksun olduğu varsayılan Mayalar’ın hesabı ile
modern astronominin hesabı arasındaki yıllık fark yalnızca 17 saniyedir. Dinsel takvim 260 (20x13), güneş takvimi ise 365 günden (
kin)
oluşuyordu. 365 günlük güneş yılını 20 günlük 18 ayın sonunda, eski
Mısırlılar ve Yunanlılar’daki epagomenayı andırır tarzda, yaptıkları beş
günlük ilaveyle elde ederlerdi ki, buna bu yüzden 'muğlak yıl' da
denir. Her iki takvim için 18.980 günlük bir periyot sonunda, yani 365
günlük 52 yıl veya 260 günlük 73 yıl sonra bir çakışma sözkonusuydu, bu
periyot 52 “muğlak yıl” olarak belirtilir.
'Zamanın çocukları' eski Maya halkları bugün yok. Ama uygarlık ölmez, her daim başka bir uygarlığın içinde yeniden uyanabilir. İşte
De Bethune ve
219 isimli iki saat üreticisinin Maya uygarlığına gönderdikleri selam (oldukça pahalı da olsa) bu cinsten bir hatırlatma sayılır.
