Mekanik saatlerdeki zemberek genelde kapalı bir topaca benzer, tamir edilmez, kırılırsa yenisi takılır.
Saati kurduğunuzda zemberek gerilmeye baslar.
Bu aşamadan sonrasını şöyle özetleyelim:
1. Göbekte akrep, yelkovan vardır
2. Göbeğin direğini aşağıdan bir çark çevirir
3. Zemberek bu çarka bağlıdır
4. Göbeğin direğini çeviren çark ekstra başka bir çarka bağlıdır
5. Bu ekstra çark da saniye çarkına bağlıdır
Buraya kadar bir alt sistem söz konusudur...
Kısaca saatin kurma kolunu çevirdiğimizde, eğer 6. adımdaki çatal dişlisi sökülürse (veya kırılırsa) saniye kolu (dolayısıyla akrep ve yelkovan da) hızlıca dönmeye başlar, zemberekteki enerji olduğu gibi hızla tüketilir... Zembereğin boşalması, zembereği boşalmış gibi deyimlerin kaynağı aslinda budur.
6. Saniye çarkı da, çatal dişlisine bağlıdır:
Çatal dişlisi, saniye çarkını tutan bir kapan gibidir, ters yone kendi halinde donemez, dolayisiyla 7. adimdaki çatal yoksa veya kırıksa, saatimizi kursak da saat çalışmaz...
7. Çatal dişlisi de çatala bağlıdır.
8. Çatal, aktif olarak hiçbir şeye bağlı değildir, öyle durur.
Sistem bu haliyle, kinetik enerjiyi potansiyele çevirip, saniye çarkını döndürmek ister, fakat çatal dişlisinin dizaynı yüzünden öyle kalır, ilerleyemez ve gergin bir şekilde durur...
9. Çatalın başında pandül sistemi yer alir.
10. Pandül, bir daire biçiminde ve altına kömürden bir misina sarılmış zımbırtıdır.
Pandül, bu gerginlik sayesinde sağa sola dönerek çatalı hareket ettirmeye başlar. Çatal, çatal dişlisini hareket ettirmeye başlar, çatal dişlisi, saniye çarkını hareket ettirir, saniye çarkı ise 4. maddedeki ekstra çarkı hareket ettirir, ekstra çark, göbek direğinin çarkını hareket ettirir, göbek direğinin çarkı da zembereği yavaş yavaş boşaltır.
Dipnot: 10. maddedeki pandül, gunde 18.000 ile 100.000 kere arasında sağa sola donerek saniyeyi hareket ettirir. dolayıyla kömürlu misinasının boyu, tipi, ağırlığı, sıcaktan soğuktan etkilenişi gibi unsurlar saatin dakikliğini çok etkiler...
Yazan: solak (c)
Yazının aslı şurada: http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=%2312215675
Ayrıca bakınız: http://www.watchrepair.cc/howawatchworks.html
http://img.timezone.com/img/articles/wglossary631692660476260513/barrel.detail.jpg
Saati kurduğunuzda zemberek gerilmeye baslar.
Bu aşamadan sonrasını şöyle özetleyelim:
1. Göbekte akrep, yelkovan vardır
2. Göbeğin direğini aşağıdan bir çark çevirir
3. Zemberek bu çarka bağlıdır
4. Göbeğin direğini çeviren çark ekstra başka bir çarka bağlıdır
5. Bu ekstra çark da saniye çarkına bağlıdır
Buraya kadar bir alt sistem söz konusudur...
Kısaca saatin kurma kolunu çevirdiğimizde, eğer 6. adımdaki çatal dişlisi sökülürse (veya kırılırsa) saniye kolu (dolayısıyla akrep ve yelkovan da) hızlıca dönmeye başlar, zemberekteki enerji olduğu gibi hızla tüketilir... Zembereğin boşalması, zembereği boşalmış gibi deyimlerin kaynağı aslinda budur.
6. Saniye çarkı da, çatal dişlisine bağlıdır:
Çatal dişlisi, saniye çarkını tutan bir kapan gibidir, ters yone kendi halinde donemez, dolayisiyla 7. adimdaki çatal yoksa veya kırıksa, saatimizi kursak da saat çalışmaz...
7. Çatal dişlisi de çatala bağlıdır.
8. Çatal, aktif olarak hiçbir şeye bağlı değildir, öyle durur.
Sistem bu haliyle, kinetik enerjiyi potansiyele çevirip, saniye çarkını döndürmek ister, fakat çatal dişlisinin dizaynı yüzünden öyle kalır, ilerleyemez ve gergin bir şekilde durur...
9. Çatalın başında pandül sistemi yer alir.
10. Pandül, bir daire biçiminde ve altına kömürden bir misina sarılmış zımbırtıdır.
Pandül, bu gerginlik sayesinde sağa sola dönerek çatalı hareket ettirmeye başlar. Çatal, çatal dişlisini hareket ettirmeye başlar, çatal dişlisi, saniye çarkını hareket ettirir, saniye çarkı ise 4. maddedeki ekstra çarkı hareket ettirir, ekstra çark, göbek direğinin çarkını hareket ettirir, göbek direğinin çarkı da zembereği yavaş yavaş boşaltır.
Dipnot: 10. maddedeki pandül, gunde 18.000 ile 100.000 kere arasında sağa sola donerek saniyeyi hareket ettirir. dolayıyla kömürlu misinasının boyu, tipi, ağırlığı, sıcaktan soğuktan etkilenişi gibi unsurlar saatin dakikliğini çok etkiler...
Yazan: solak (c)
Yazının aslı şurada: http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=%2312215675
Ayrıca bakınız: http://www.watchrepair.cc/howawatchworks.html
http://img.timezone.com/img/articles/wglossary631692660476260513/barrel.detail.jpg
zemberek ve zemberekli saat ile ilgili bulduğum en iyi açıklama oldu siteniz, tşk.
YanıtlaSilKömürlü zımbırtı nedir kardeşim, çocukluğumdan beri saat mesleğinin içindeyim,
YanıtlaSililk defa duyuyorum!
Pandül, özel bir çelikten yapılır. hava şartlarından etkilenir yayın gerilimini azaltarak ve yumuşatarak zaman ayarı yapılır.Pandül yayı balans direğine bağlıdır.
Bu yazı saat konusuna ilgi duyan amatör bir arkadaşın eseri, ben de 10 sene önce 2008'de kendisinden izin alıp bloga koydum. Bu zamana kadar sadece iki kişi yazılanlarda hata olduğunu söyledi ama bana bir saatin nasıl çalıştığının detaylı açıklamasını yapmadılar. Sorarsanız bu memlekette herkes işinin uzmanı, çocukluğundan beri mesleğin içinde olan yığınla insan var lakin bu konuda bir tane bile teknik kitap yok. Bir tane saat sözlüğü yok. Ama sektörün içindekiler bunca bilinmezlik içinde kimseyi de beğenmezler. Bu ayıp benim gibi ya da yukarıdaki bilgileri yazan arkadaşın değildir. O zaman ne oluyor, meydan bizim gibi işten anlamayanlara kalıyor. Bu sektör hakikaten bir tuhaf. Ben de yıllardır saatçilerle konuşur görüşürüm, maalesef çoğunluk benim gibi saatlere sevgiyle yaklaşan insanları saatten soğutmak için elinden geleni yapıyor. Bir saati merak edip görmek istediğimde kovulduğum dükkanları yazmam lazımdı, bir parçanın adını merak edip sorduğumda terslendiğim çok oldu. Şükür artık bu sektörün tamir bakım kısmından iyice uzaklaştım. Sadece yılda bir kez çıkan bir saat dergisiyle ve antika saatlerle bağım kaldı.
SilBenim saatlerinde kurmalı be arkasında iç kısımda artı eksi işareti var o ne anlama geliyor acaba
YanıtlaSilİnce ayar mekanizmasıdır, saatteki sapmayı (hızlı, yavaş) düzeltmek için kullanılır.
Sil