Mekanik saatler nasıl çalışır?



Hour wheel: Saat çarkı (akrep çarkı)
Minute wheel: Dakika çarkı (yelkovan çarkı)
Centre wheel: Merkez çarkı
Escape wheel: Eşapman çarkı
Pallet: Maşa
Hairspring: Denge yayı (ince zemberek)
Balance wheel: Denge çarkı
Jewel: Taş
Click: Cırcır
Winding pinion: Kurma kolu (Kurma pinyonu, taç)
Mainspring: Ana zemberek


Mekanik bir saatin çalışma sistemi


Mekanik bir saatte, dişlileri çeviren kuvvet, bir ağırlık veya yaydan, kol saatlerinde  ise çoğunlukla zemberekten temin edilir. Zemberek büyük dişli çarkı, bu da pinyon dişliyi çevirir.

Pinyon dişlinin şaftı ikinci dişli çarka bağlıdır. İkinci çark yine bir pinyon dişliyi çevirir.

Bu şekilde seri halde dişli çark-pinyon düzeni eşapman (kaçırma) çatalına kadar ulaşır. Eşapman çatalı dişlilerin dâimâ ileri dönüşünü ve sarkaç veya balans ağırlığına darbeler hâlinde hareket vererek eşit aralıklarla salınımını sağlar.

Saatin sayma düzeni, eşapman çatalı ve buna bağlı sarkaçtır. Dişlilerin dönüş hızı eşapman çatalının müsâadesine bağlıdır.

Eşapman çatalının salınım süresini ise sarkaç boyu veya balans ağırlık yayının boyu etkiler.

Sürtünme kayıplarını azaltmak için, çark şaftlarının iki ucu elmas taşlarla yataklanır. Çarklardan bir kısmının görevi de ses çıkarma düzenini çalıştırmaktır.

Mekanik bir kol saati nasıl çalışır? (by Animagraffs)

27 yorum:

  1. Peki, bütün bu parçaların birarada tutulduğu saatin gövdesi için türkçede hangi terim kullanılmaktadır.

    saat gövdesi? saat muhafazası? saat kutusu? veya başka birşey

    YanıtlaSil
  2. @animyrich

    Saat kasası denilmektedir.

    YanıtlaSil
  3. saati bir kere kurduktan sonra ortalama kaç gün geçtikten sonra bir daha kurarız.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, elle kurmalı mekanik saatlerin güç depolama kapasiteleri farklıdır. Kol saatlerinde genellikle 48 saat bazen 72 saat güç rezervine sahip makineler var. Ancak sürenin bitmesi saatin durması anlamına gelir. Temel prensip şudur: Geceleri hariç her gün aynı saatte kurmak gerekir.

      Sil
  4. Saniye çıbığının adının nedir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Akrep ve yelkovan gibi özel bir ismi yok, saniye ibresi olarak adlandırılmıştır.

      Sil
  5. Merhabalar birşey soracağım hocam. Benim 8 adet mekanik kol saatim var. Her birini 1 haftalık takiyorum. Saatlerimin Uzun süre hareketsiz kalmasında bir sakınca veya zararı varmıdır? Ne yapmam lazım, yada nasıl kullanmamı önerirsiniz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bir sorun olmaz ama aklınız kalıyorsa 8'li otomatik saat kurma kutularından (watch winder) edinebilirsiniz.

      Sil
  6. internet üzerinden yarı otomatik saat aldım ama saatin çalışma mantığını çözemedim. bir çalışıyor bir duruyor? bu durumda ne yapmam gerekiyor? sürekli hareket mi etttirmem gerekiyor saati

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, mekanik dünyasında "yarı otomatik" diye bir şey yok, otomatik saatler var, bir de Seiko icadı "Spring Drive" gibi mekanik-elektronik karışımı melez saatler var.

      Özetle, otomatik saatler özel bir çaba gerektirmeksizin, sizin günlük yaşantınızda elinizi kolunuzu hareket ettirirken içindeki ağırlık (rotor) yerçekimi nedeniyle hareket edince saatin güç kaynağı (zemberek) enerji biriktirir, böylece kolunuzda durduğu sürece saatiniz çalışır. Temelde otomatik saatlerin mantığı budur.

      Her kaliteli otomatik saat aynı zamanda kurmalı bir saattir. Bu nedenle eğer el kol hareketleriniz saati kurmaya yetmiyorsa (çalışırken saatinizi çıkarıp bir kenara koyuyorsanız ya da oldukça hareketsiz bir yaşantınız varsa) saatinizi kolunuza takmadan önce kurabilirsiniz.

      Otomatik saatler sadece kolunuzu indirip kaldırmanızla bile belli bir süre çalışır. Bu durumda saatinizde bir sorun olması da mümkün.

      Sil
  7. Saat tamirini öğrenmeyi çok istiyorum ama saatçilere başvurmama. Rağmen sadece tanıdık kişileri yanlarına alıyorlar
    Acabainternetten veya öğreten bir kitap mevcut mu . Ben şu an ikinci el saat alıp söküyorum tekrar takmaya çalışıyorum ama tinerde tam öğreneceğimi zannetmiyorum bu şekilde

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, konuyla ilgili derli toplu bir eğitim paketi (kitap/video) göremedim. Ancak az da olsa Youtube üzerinde, "saat tamiri" diye arama yaptığınızda https://www.youtube.com/watch?v=zxi6gSXOMUk benzeri videolar çıkabiliyor. Elbette İngilizce kayıtlar tamir sürecini hem daha çok hem daha ayrıntılı anlatıyor.

      Yine de en iyisi bir ustanın yanına gidip gelmek ve incelikleri öğrenmek.

      Sil
  8. Mekanik saatlerin ileri veya geri kalmasina neden olan mekanizmanin ismi nedir.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tam olarak neyi sorduğunuzu anlayamadım. Acaba "kuğu boynu" denilen ve ileri giden/geri kalan bir saatin hassasiyetini ayarlayan parçadan mı söz ediyorsunuz?

      Şu linke bir bakın derim: http://www.saatolog.com/tr-TR/saat-terminolojisi/1559/Page.html

      Sil
    2. Kurmali masa saatim tamirden yeni gelmisti. Sonra bir gunde 25 dakika ileri gidince tekrar tamircuye goturdum. Tamirci ben onun ..... Parcasini degistirmedim sadece masasini degistirdim ama bakayim demisti. Yani bana soyledi hangi parca oldugunu ama unuttum ve merak ediyorum sadece.kugu boynu demedi yalniz..

      Sil
    3. Bu durumda aklıma zemberek geliyor, zemberek değişimi diğer ayarlar eskisi gibi kalırsa saatin hızını etkileyebilir. Saatinizi ilk olarak ne için götürdüğünüzü, ne gibi bir değişikliğin yapıldığını bilmek lazım. Neticede mekanizmaya yapılan her türlü müdahalenin olumlu/olumsuz bir bedeli vardır.

      Sil
    4. Mehmet bey hani arti eksi isaretinin oldugu yayli bir parca varya..kapagi kapatinca ileri geri ayar yapiyoruz. İste o yayimsi parca olabilir..

      Sil
    5. İşte o parçanın adı kuğu boynu'dur Muzaffer Bey.

      Sil
    6. Hocam saat gunde 35 dakika ileri gidiyor. Ne yapsam duzelmiyor. Tamirede goturdum tamam oldu denildi ama nafile.

      Sil
    7. Kuğu boynu ayarını tutturmak lazım, belki de götürdüğünüz tamirci iyi değildi, baştan savma iş yaptı. Daha iyi bir tamirci bulmanız lazım.

      Sil
  9. kendi ellerimle yaptığım ve yaklaşık 3 ay süren ve 1760 lı yıllara ait bir kule saatinin replikasının yapım aşamalarını ve çalışırken çektiğim videosunu aşağıdaki linkte izleyebilirsiniz.https://youtu.be/hYtzTWJAC1c

    YanıtlaSil
  10. iyi günler.Ben makine mühendisliği öğrencisiyim.Bitirme çalışması olarak konum mekanik saatlerde dişli çarkların çalışması,analizi,tasarımı.Dolayısıyla sizden bir konuda yardım almak istiyorum.Ben genel kültür kısmını forumunuzdan da faydalanarak hallettim fakat son olarak matematiksel kısma ihtiyaçım var,bunun hakkında bana yardımcı olmanızı arzu ediyorum.
    1)Dişli çarkların malzemesi
    2)Dişli sayıları ile alakalı bilgi
    3)bir kurmalı veya otomatik saatte bir dakika geçmesi için dişliler kaç tur dönüyor,kaç dişli var bunların hareketi nasıl vesair
    bunlarla alakalı yardımcı olabilirmisiniz yada nereden ulaşırım bu bilgilere

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, matematiksel kısımlar (mesela dişli sayısı çeşitli parametrelere göre -saatin boyutları gibi- değişiyor) şu linkte mevcut:

      http://garysclocks.sawdustcorner.com/clock-gear-math.html

      Sil
  11. Çok teşekkür ediyorum mehmet bey

    YanıtlaSil

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...