ZAMANIN GÖRÜNMEYEN YÜZÜ: HATIRALAR (1)

"Zamanın görünen yüzü: Saatler" sergisinin açılış gününü heyecanla bekliyordum, nihayet 12 Mart günü geldi ve daha bir gün öncesinden başlayan telefon trafiği gün içinde iyice arttı. Hem çizgi romanlardan hem de hâlden anlayan Nurtap Hanım'ın Anabala Pasajı'ndaki dükkanında kadim dostum bb'yi bekledim. Nihayet geldiğinde yanında bir de sürpriz taşıyordu. 19 yıllık bu dünya güzeli arkadaşım, rahmetli babasına ait olan saati çıkartıp hediye etti, gözlerim dolmuş bir halde çok sevdiğim Yavuz Bey'in saatini hürmetle sağ koluma taktım, artık 2 saatle yaşayacağım. Bu saat öyle alengirli markalardan değil, yorgun kadranıyla tam da sevdiğim gibi, tarzıyla da mütevazı bir saat, saate ilişkin düşüncelerimi ayrı bir yazıya saklayayım da konu dağılmasın. Vakit dolunca Vedat Nedim Tör Müzesi'ne gitmek üzere Nurtap Hanım'a ve dağ gibi yığılan çizgi romanları arkamızda bırakarak ayrıldık pasajdan. Gitmeden önce Nurtap Hanım'a "içinde zamanla ilgili, saatlerle ilgili bir çizgi roman varsa ayırmasını" tembih etmeyi unutmadım. Umarım saatlere, zamana ve takvimlere ayırdığım kitaplığımın en sevdiğim köşelerinden birini şenlendirecek bir şeyler çıkar. Martin Mystere'dan çok umutluyum, bir de hayranı olduğum Ken Parker'lardan birinde benim şimdi hatırlamadığım veya okuyamadığım bir öyküsünden belki bir ganimet çıkar, bilinmez böyle şeyler. Yapı Kredi'nın Tünel ile Taksim'i bağlayan hattın tam ortasında bir mabet gibi duran binasına yürüdük. Önce sergi kataloğunun editörü olan Selahattin Özpalabıyıklar'a uğradık. Kendisi en sevdiğim çevirmenlerden, en sevdiğim fotoğrafçılardan ve en sevdiğim dilbazlardan bir insandır. Kitaplığım yarısının YKY kitaplarından olmasının müsebbiplerinden biridir kendisi. Saatlerden, şiirden, edebiyatın kokulu bahçelerinde dolanan tadına doyulmayan sohbetimize bir süre sonra Robb Report dergisinden Burcu Sever hanımefendi de katıldı. Bir insanı yazdıklarından tanımak mümkün müdür bilmem, daha tanımadan sadece yazdıklarından yola çıkarak şahane bir kadın olduğuna karar vermiştim ve yanılmadığımı görünce çok sevindim. Üstüne bir de çok sevdiğimiz ortak bir arkadaşımız da çıkınca bu tanışma daha bir güzel oldu. Söyleşimizi fazla uzatmadan saat 18 sularında artık zamanın görünen yüzüne bakalım dedik. Davetlilerin çoktan geldiğini görünce şaşırdım biraz, tenha bir sergi açılışı olacak gibi düşündüydüm nedense. Aralardan sıyrılarak bir o saatten bir bu saate koşturduk. Selahattin Bey'den beni Şule Gürbüz ve Recep Gürgen ile tanıştırmasını rica etmiştim. Fakat Şule Hanım'ı yalnız yakalamak mümkün olamadı bir süre. Ya telaşla salonun bir ucuna koşturuyordu, ya da bir davetli ile sonunun bir türlü gelmeyeceğini düşündüğüm bir sohbete başlıyordu. Bir aralık nasıl oldu bilmiyorum Recep Gürgen bizden tarafa gelince Selahattin Bey fırsatı kaçırmayıp tanıştırdı bizi. Pek fazla konuşamadık ancak zaten dükkanına uğramak için bir bahanem daha olmuş oldu elimde. Nihayet Şule Gürbüz ile tanışmak kısmet oldu. Ben onun Dolmabahçe ve Topkapı Sarayı'ndaki saatleri tamir edenlerden biri olduğunu bilmiyordum bir vakitler. Benim için unutulmaz bir kitap olan Kambur'un yazarıydı ('ağrıyınca kar yağıyor'u da unutmayalım). Kendisinden yeni bir kitap beklerken -yazarları beklemenin zamanı yoktur- bir pazar günü Milliyet'in ekinde Şule Gürbüz adını görünce, acaba deyip dikkatle okumuştum fakat yazarlığından söz bir cümleyi bırakın bir kelime dahi yoktu. Aynı adı taşıyan bir başka Şule Gürbüz diye düşünmüştüm çoğu edebiyatsever gibi. Kambur'dan, bu kitabı ne kadar çok sevdiğimden söz edince "gençlik heyecanıyla ve cahil cesaretiyle yazılmış" bir kitap olduğunu söyleyip kalbimi kırıverdi Şule Hanım, bu yanıttan başka bir şey yazmayayacağı gibi bir sonuç çıkarmak istemiyorum aslında, ancak konuyu bir kez daha düşünmesini istedim kendisinden. Elbette benim dememle olacak işler değil bunlar, yine de zihnimden geçen bu dileği söylemeden geçemezdim. Bu arada çektiğim çoğu fotoğrafın iyi olmadığını farkettim, gündüz çekim yaptığım zamanki ayarda bırakınca makineyi açılışta çekilen fotoğrafların bir kısmının bulanık çıkması da kaçınılmaz oldu, fakat yine de arada bazı güzel fotoğraflar çektiğimi gururla söyleyebilirim: Sergiye gelince harika bir sergi olmuş bence. Sergi salonunda gezinirken "Bazı saatler niye çalışmıyor?" dendiğini de duydum ama hiç aldırmıyorum, elbette saatin çalışanı makbuldur, fakat bunca saat, onca badireyi atlatıp ayağıma kadar gelmiş güzelim saatlere hiç nankörlük etmem. Bence Topkapı ve Dolmabahçe Sarayı'ndaki saatleri bilenler dahi şaşıracaklardır. Seçilmiş güzel örneklerden oluşan böyle bir koleksiyonu ailecek bir arada görmek meraklı gözlere her zaman nasip olmaz, saraylar dışında Vakıflar'dan ve özel koleksiyonlardan gelen saatler var ki hepsi muhteşem ve benzersiz eserler. Cep saatlerine rahat rahat bakamadım, buna karşın büyük saatlerin bir kısmının mekanizması açık olduğu için çarkların dönüşü çok rahat gözlemlenebiliyor, aslında çoluk çocuk maaile gitmek lazım. Beni asıl ilgilendiren şey bunca saatin ardındaki fikirler ve emek. Sadece saatler yok orada, o saatleri yapan insanlar, eski zamanların hatıraları da var. Ne yazık ki fotoğraf makineleri bu tür şeyleri kaydedemediği için özellikle bazı saatleri zihnime kaydetmek üzere 28 Haziran'a kadar defalarca gitmem gerekecek sergiye. Saat 19:00 sıralarında ayrılma zamanının geldiğine kanaat getirince vedalaşıp yola çıktık. Yapı Kredi Kitabevine uğradık. Gonca Özmen'in "Belki Sessiz" kitabını bb için aradık, bulamadık, sorunca da "kalmadı" dediler önce, sonra güzel görevlilerden biri gidip ücra köşelerden birinden -galiba vitrinden- kitabı getirdi. Şair, 20 Mart Cuma günü okuma etkinliğinde kendi şiirlerinden örnekler okuyacakmış, bu bilgiyi de bir kenara yazdım. Ben de bu arada ilk sayılarından itibaren biriktirdiğim kitap-lık dergisinin Mart sayısına gecikmeli de olsa kavuştum. 'Ağaca Tüneyen Baron'un resimli güzel kağıda basılmış çok özen gösterilmiş bir nüshasına da sahip olma arzusuna daha fazla dayanamayıp onu da edindim (eve gidene kadar da kitabı sevip durdum). Gümüşsuyu yakınlarına gelince yağmur, artık yetti bu kadar hafif yağmak deyip iyice hızlanıverdi. Bu yazı "Zamanın görünen yüzü: Saatler" sergisi izlenimleriyle ilgili -ve ilgisiz konulara da değinen- ilk yazı, çok uzun olmamıştır umarım, günün son görüntüsüyle 2. yazıya kadar veda edeyim şimdilik.

MEISTER TEVFİK AYDIN



Çektiğim fotoğraf filmlerini banyo yaptırmak, cd'ye kaydettirmek veya karta bastırmak için Sirkeci'ye ne zaman uğrasam hayranı olduğum Meistersinger'leri, Oris'leri görmek için Tevfik Aydın'ın vitrinine uğramadan geçmiyorum.

Eskiden burada sadece Oris'lere bakardım (yine Oris var, fakat vitrinin başka bir köşesine konuk olmuş) daha doğrusu bakardım yerine bakmaya doyamazdım demem gerekli. Oris Artelier Skeleton özellikle kendine dönüp dönüp baktıran güzellikte bir saat.

Bu sefer ellerinde Meistersinger kataloğu var mı acaba diye sormak için içeriye girdim ve Tevfik Aydın ailesinin üçüncü kuşak temsilcisi olan Ömer Fatih Aydın ile tanıştım. Çalışanları zaten biliyordum, çok kibar ve efendi adamlar, sabırla dinleyip satın almasanız bile saatlerin özelliklerini anlatıyorlar (Kapalıçarşı'da bir saate bakmak istediğimde beni içeriye almayıp daha kapıdan yolcu ettiklerini hatırladıkça iyi satıcı ile kötü satıcı arasındaki farkı daha bir anlar oldum artık.

Ömer Bey de çok bilgili ve hoşsohbet bir insan. İstediğim kataloğu verdiği gibi üstüne 2-3 katalog daha ekledi, böylece marka katalogları kütüphanem daha bir genişlemiş oldu. Akşam Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi'ndeki sergi açılışına gidecekmiş, ben "Orada görüşürüz" dedim. Hakikaten akşam onu Recep Gürgen ile konuşurken gördüm uzaktan. Tam o sırada biz arkadaşlarla başka bir bölgedeydik. Sonra kaybettim kendisini. Neyse günün güzelliği aşağıda, vitrindeki bu notu çok beğendim. Ömer Bey'e notu kimin yazdığını soracaktım, gündüz konuşurken aklıma gelmedi, akşama sorarım diyordum, kısmet değilmiş. Soğuk vitrinlerden sonra böyle küçük notlar insana iyi geliyor:

KUZEYİN ÇELİK YONTUCUSU: STEPAN SARPANEVA



Stepan Sarpaneva'nın yaptığı saatlerini ilk olarak Flick'da gezinirken mingthein adlı üyenin çektiği fotoğrafları görüp hayran olmuştum. Sonra biraz daha araştırınca Sarpaneva'nın saatleri aklımdan çıkmaz oldu. Sarpaneva'nın ürettiği saatler sadece sağlam değil aynı zamanda ay ışığı gibi gizemli bir yanı da var. Sarpaneva'nın bağımsız saatçilerin ve Finlandiya saat kültürünün gururu olduğunu düşünüyorum:

Babası bir mücevher tasarımcısı olan günümüzün bağımsız saat yapımcısı Stepan Sarpaneva’nın daha küçüklüğünde saatçiliğe eğilimi vardı. 1970 yılında doğan Stepan Finlandiya'da bulunan Tapiola’daki saatçilik okulundan 1992 yılında mezun oldu ve kendisini geliştirmek için İsviçre’ye gitti. Bir yandan okurken bir yandan Piaget’de çalıştı. Piaget’nin ardından Parmigiani’de çalışmaya başlayan Sarpaneva, burada -daha sonra bağımsız saatçiliği seçecek olan- bir başka Finlandiyalı Kari Voutilainen ile tanıştı. Sarpaneva 2003 yılında Finlandiya’ya geri döndü. Helsinki'nin batı bölgesindeki Ruoholahti’deki bir zamanlar Nokia şirketine ait kablo fabrikası iken şehir belediyesi tarafından kültür ve çağdaş sanat merkezine dönüştürülen (içinde bir fotoğraf müzesi de barındıran) devasa yapıda kendi atölyesini kuran Stepan Sarpaneva sağlam İsviçre mekanizmalarını kendine özgü yöntemlerle çeşitli biçimlere dönüştürüp güçlü çizgilere sahip, içinde teknik yenilikler de barındıran özgün heykelimsi saatler tasarlıyor ve üretiyor. Sarpaneva'nın atölyesinde çalışan Hanna Karen ve Jarmo Pellikka isimli çalışanları da unutmayalım. Sarpaneva'nın ilham kaynakları ise çok sevdiği motosikletler ve ay.

















Linkler:

A watchmaker in Helsinki: Stepan Sarpaneva

Stepan Sarpaneva Korona K1, K2, and K3

An introduction to the Man and his Watches

Sarpaneva'nın 2009 modeli Black Moon için yapılan tören.

Sınırlı sayıda üretilen Black Moon. (Bu siteye dikkat, çok çok iyi bence: Monochrome)

İlk cep saatinin 1763, ilk kronometre'nin 1912 yılında yapıldığı Finlandiya'daki saatçilik geleneği için bakınız:

Finnish Museum of Horology

Fotoğraflar için çok yararlandığım Stepan Sarpaneva'nın resmi sitesi dışında teşekkür etmek istediğim isimler:

aptrnoynm'in Flick sayfası

Ming Thein'in Flickr sayfası

Son olarak:

Flickr'da zaman zaman bakıp insanların beğenilerine ilişkin fikir aldığım kol saati fotoğrafları havuzu.

BAĞIMSIZ VE ÖZGÜN: PETER SPEAKE-MARIN

1968 doğumlu olan yaratıcı zekasıyla olağanüstü güzellikte saatlere imza atan Peter Speake-Marin Londra'da Hackney Teknik Üniversitesi'nde saatçilik okudu ve İsviçre saatçilik okulu WOSTEP'te eğitimine devam etti. 7 yıl boyunca Londra'da çalıştıktan sonra tekrar İsviçre'ye döndü. 2000 yılında bir rüyasını gerçekleştirdi ve işletmeciliğini eşinin yaptığı üst sınıf saatler ürettiği atölyesini kurdu. Halen kendi atölyesini yönetmekte ve çalışmakta. Aynı zamanda bağımsız tavrından ödün vermeden diğer üst düzey saatler üreten şirketlerle ortak projeler de yapmaktadır. Yaptığı saatlerin yüksek kasaları ve dış uçta büyüyen konik kurma kolları dışında en göze çarpan özelliklerden biri de akrep ucunun kalp biçiminde olması.

Peter Speake-Marin'in bağımsız ve özgür bir tasarımcı/üretici olarak emek verdiği saatlerden örnekler:








Konuyla ilgili linkler:

Mr. Peter Speake-Marin

A Visit With Peter Speake-Marin

An Introduction to Peter Speake-Marin

Peter Speake-Marin

A 12-month Review of Peter Speake-Marin's Piccadilly

Interview Peter Speake-Marin

Speake-Marin: Creating something people want!

Peter Speake-Marin, dream merchant

PuristSPro interviews Peter Speake-Marin

Peter Speake-Marin gives time to time

Master Watchmaker and AHCI Member Peter Speake-Marin
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...